13 lutego 2013

[w zdrowym ciele zdrowy duch, czyli sport na Letenskich błoniach]

Wczoraj spadł świeży śnieg. Miałam pójść na poczte, bo w poniedziałek widziałam tam ogłoszenie o herbatce z pracownikami i miłośnikami miejscowej poczty. Trochę miałam nadzieję na jakieś oglądanie urzędu od zaplecza, nasz oddział poczty mieści się w pięknym budynku z lat 30, swego czasu najnowocześniejszy oddział w całej Pradze, jeśli nie w Czechosłowacji. Oryginalny wystrój zachował się do dziś, jest pięknie odnowiony i zasługuje na oddzielną notkę. Niestety - spadł śnieg i po krótkim wypadzie do pracy na poranną zmianę postanowiłam się nigdzie nie ruszać.

Jak wygląda Letenská pláň pod śniegiem mogliście zobaczyć w poprzednim wpisie, a dziś będzie o tym jak wyglądała dawniej, szczególnie w wiosenne dni - idealne dla uprawiania sportu.
Letna zawsze miała to szczęście być szkicownikiem architektów i urbanistów. Projektów była cała masa. Planowano ją przekopać, postawić tam parlament i dzielnicę rządową, a ostatnim projektem była wielka biblioteka przypominająca ośmiornicę. Plany sobie, Letná sobě. 

A raczej - ludzie sobie. Koniec XIX wieku i początek XX to rozkwit sportu. Powstają towarzystwa gimnastyczne i sportowe - Sokoły. Czeski Sokół był pierwszą tego typu organizacją w krajach słowiańskich. Z jednej strony na celu miała podnoszenie sprawności fizycznej i promowanie sportu, z drugiej towarzyszyły temu również idee narodowe. Po prostu - w zdrowym ciele zdrowy duch!*
Na miejsce wszechsokolskich zlotów została wybrana Letná. Odbyło się ich tam pięć, zaczynając od III. zlotu (pierwszy i drugi odbyły się na niedalekiej wyspie Štvanicy). Zloty odbyły się w latach 1895 (4 tysiące sportowców), 1901 (6 tysięcy ćwiczących i arena dla 22 tysięcy widzów, na tym zlocie po raz pierwszy ćwiczyły też kobiety), 1907 (55 tysięcy widzów na trybunach), 1912 (przygotowano trybuny dla 100 tysięcy widzów, wystąpiło 14 tysięcy sportowców) i w 1920 (ponad 100 tysięcy widzów, 16 tysięcy sportowców).

Zlot sokolski na Letnej, obraz z 1920 r.

Na Letnej znalazły miejsce i różne kluby. Pierwsza postawiła tutaj swój stadion atletyczny Slavia, niedługo potem obok staneło boisko piłkarskie. Obok rozłożył się klub Deutscher Fussball Club Prag, czyli piłkarska drużyna niemieckiej mniejszości w Pradze. Po pierwszej wojnie światowej wokół klubu gromadzili niemieckojęzyczni prascy Żydzi, jednak klub był otwarty na wszystkich. Między najlepszymi zawodnikami DFC Prag znajdziemy na przykład Karla Koželuha, jednego z najlepszych czeskich sportowców, który oprócz futbolu grał też w hokeja (przyczynił się do zdobycia jednego z mistrzostw Europy przez reprezentację Czechosłowacji) oraz w tenisa (tutaj lista tytułów jest długa, zaczyna się od mistrzostwa świata zdobytego w 1925 roku). Obok niego w DFC grał też Ferenc Szedlacsek, węgierski piłkarz, a później trener, na stałe żyjący w Czechosłowacji.
Kolejnym klubem, który się wprowadził na Letną była o nieco młodsza od Slavii Sparta. AC Sparta początkowo miała swoje boisko na terenie, gdzie dziś stoi Muzeum Techniki. Kiedy zapadła decyzja o budowie muzeum, spartanie znaleźli nowe miejsce - po drugiej stronie Aleji Belcrediego, dziś ulicy Milady Horákovej. Slavia i Sparta szybko stały się najsilniejszymi praskimi klubami i naturalnymi wrogami.

Widok z lotu ptaka na Letną, lata trzydzieste. Nie ma jeszcze ani budynku zwanego Molochovem, ani budynku Ministerstwa Spraw Wewnętrych, więc zdjęcie pochodzi raczej z początku dekady.

Ten sam widok z podpisanymi boiskami (kliknij żeby powiększyć)

DFC Prag został rozwiązany na wiosnę 1939 roku, kiedy Czechosłowacja stała się Protektoratem Czech i Moraw. Klub nie chciał stać się częścią ruchu Heinleina**. Slavia opuściła Letną po wojnie. Dlaczego? Znalazłam dwie wersje. Pierwsza mówi, ze na początku lat 50tych ich boisko przeszkadzało w budowie pomnika Stalina. To jednak nie wydaje mi sie prawdopodobne, bo pomnik stanął kilkaset metrów dalej, na skarpie i nie bardzo rozumiem w czym by Slavia miała przeszkadzać. Bardziej wierzę w to, że powodem był pożar trybuny. W każdym razie od tamtej pory Slavia ma swój matecznik w dzielnicy Vršovice.

Sparta pozostała tam do dziś. Jeszcze przed wojną zamienili drewnianą trybunę na betonową. W roku 1969 zbudowano tutaj stadion według projektu architekta Cyrila Mandela i inżyniera Vladimíra Syrovátky, trybunę od strony dzisiejszej ulicy Horákovej (wtedy Obránců míru, czyli Obrońców pokoju) przebudowano tak, żeby mogła służyć przy wojskowych paradach.

Przegląd wojsk na Letnej, lata 80. Z tyłu, za trybuną stadionu, Molochov zbudowany w 37 roku.

Widok na Spartę z 2002 roku.

Wszystkie zdjęcia pochodzą z książki Letná - historie a vývoj prostoru.

-----------------------------------------------------------------------------------------------
*jak głosiło hasło Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego Sokół stworzonego na wzór czeskiego.
**Konrad Heinlein - Wikipedia

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz